Kwalifikacja do szczepienia – poznaj badania, które warto wykonać przed szczepieniem!

Kwalifikacja do szczepienia ma na celu ocenić, czy dziecko może zostać bezpiecznie zaszczepione. Istnieją bowiem sytuacje, w których po podaniu szczepionki zdrowie malucha może być zagrożone. Jakie badania przed szczepieniem warto wykonać, by uchronić dziecko przed NOPami (Niepożądanymi Odczynami Poszczepiennymi) i zapewnić mu należyte bezpieczeństwo? Szczepić czy nie? Podpowiadamy!

Kwalifikacja do szczepienia – najważniejsze informacje:

1. Kwalifikacja do szczepienia – wywiad zdrowotny
2. Kwalifikacja do szczepienia – badania fizykalne
3. Kwalifikacja do szczepienia – badania dodatkowe
4. Kwalifikacja do szczepienia – przeciwwskazania do szczepień mogą być ukryte w genach
5. Kwalifikacja do szczepienia – badania genetyczne
6. Kwalifikacja do szczepienia – czym się kierować przy wyborze badania?

➡ Kwalifikacja do szczepienia – wywiad zdrowotny

Kwalifikacja do szczepienia ma na celu ocenę, czy stan zdrowia dziecka pozwala je bezpiecznie zaszczepić. Jest ona wykonywana także po to, by określić skuteczność szczepienia. Jak bezpiecznie szczepić dziecko? Pierwszym krokiem do zakwalifikowania malucha do szczepienia ochronnego jest szeroki wywiad zdrowotny z jego rodzicami.

W trakcie wywiadu lekarz pediatra może zapytać o:

• alergie i uczulenia,
• choroby przewlekłe,
• dotychczasowe reakcje po podaniu szczepienia lub leków,
• ogólne samopoczucie dziecka,
• przebyte przez malucha infekcje,
• urazy,
• zabiegi chirurgiczne.

➡ Kwalifikacja do szczepienia – badania fizykalne

Poza wywiadem zdrowotnym kwalifikacja do szczepienia opiera się także o fizykalne badania lekarskie, które mają na celu wykrycie ewentualnego przeciwwskazania do szczepienia. U dziecka mierzone są częstość akcji serca i temperatura ciała, oceniany jest także stan świadomości oraz czynność układu oddechowego. Maluch zostaje osłuchany za pomocą stetoskopu, dodatkowo jego gardło i węzły chłonne są poddawane oględzinom.

➡ Kwalifikacja do szczepienia – badania dodatkowe

Inne, nieobowiązkowe badanie, które można wykonać, by zakwalifikować dziecko do szczepienia to badanie CRP (białko ostrej fazy). Wykonywane z krwi badanie ma na celu zidentyfikowanie toczących się w młodym organizmie stanów zapalnych. Jego cena w prywatnym laboratorium wynosi od 10 do około 25 złotych.

➡ Kwalifikacja do szczepienia – przeciwwskazania do szczepień mogą być ukryte w genach

Kwalifikacja do szczepienia może się opierać także o dodatkowe badania w kierunku przeciwwskazań do szczepienia, które są zapisane w naszych genach. Mowa o chorobach genetycznych, takich jak pierwotne niedobory odporności oraz choroby metaboliczne u dzieci. Zaburzenia te można wykryć, zanim jeszcze dojdzie do pojawienia się objawów chorobowych, za pomocą badań genetycznych dzieci.

Pierwotne niedobory odporności to grupa około 150 chorób uwarunkowanych genetycznie, które upośledzają funkcjonowanie układu immunologicznego. Dziecko z wrodzonym pierwotnym niedoborem odporności choruje częściej niż rówieśnicy i ciężej znosi nawet najmniejsze infekcje. Zapisana w jego genach choroba jest niebezpieczna, ponieważ może ona dać poważne powikłania zdrowotne – w postaci ciężkich zakażeń, sepsy czy zwiększonego ryzyka chorób nowotworowych.

Osoby z pierwotnymi niedoborami odporności wymagają nie tylko ciągłego leczenia, ale i także indywidualnego kalendarza szczepień. Zgodnie ze stanowiskiem Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego obecność pierwotnych niedoborów odporności jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania tzw. żywych szczepionek (BCG, szczepionka MMR, szczepionka przeciwko ospie wietrznej) [1]. Dlatego tak ważne jest, by wykryć te nieprawidłowości najwcześniej, jak się da!

Drugi rodzaj chorób genetycznych, których diagnoza jest bardzo ważna w kontekście szczepień profilaktycznych to choroby metaboliczne. To grupa około 600 zaburzeń metabolizmu, które mogą się długo rozwijać, nie dając żadnych objawów i, nieleczone, być tragiczne w skutkach.

Postępujące choroby metaboliczne mogą dawać liczne objawy neurologiczne (np. być przyczyną padaczki), a także prowadzić do zaburzeń rozwoju intelektualnego i fizycznego. Osoby z genetycznie uwarunkowanymi uszkodzeniami metabolizmu powinny być również specjalnie przygotowane do szczepień. Podanie szczepionki może stanowić bowiem dla nich zbyt silny impuls i doprowadzić do wystąpienia drgawek, śpiączki, a nawet przedwczesnej śmierci.

➡ Kwalifikacja do szczepienia – badania genetyczne

Kwalifikacja do szczepienia jest konieczna, by lekarz mógł podjąć racjonalną decyzję i odpowiednio przygotować dziecko do szczepienia. Wyżej wymienione choroby mają swoje źródło w genach, w związku z czym najlepszym sposobem na ich wykrycie są badania genetyczne noworodków i dzieci.

Jakie badania przed szczepieniem wykonać, by poznać dokładnie organizm dziecka i zadbać o bezpieczeństwo szczepień? Obecnie najszerszym i najdokładniejszym badaniem genetycznym na rynku, które wykonuje się między innymi po to, by zakwalifikować dziecko do szczepienia, jest test WES (badanie eksomowe). To jedno badanie genetyczne potrafi wykluczyć nawet 1000 chorób, które stanowią przeciwwskazania do szczepienia!

Test WES korzysta z metody NGS – to najnowsza technologia sekwencjonowania genów, umożliwiająca przebadanie za jednym razem wszystkich kodujących części genów. Badania WES to złoty standard w diagnostyce wielu chorób genetycznych, których jeszcze kilka lat temu nie dało się wykryć. Test WES wykonuje się na przykład u osób z objawami ze spektrum autyzmu, przy podejrzeniu niedoborów odporności lub chorób metabolicznych, a także, gdy u dziecka zaobserwowano ataki padaczki.

Badanie WES pozwala wykryć wiele chorób na bardzo wczesnym etapie, kiedy jeszcze możliwa jest wczesna prewencja i leczenie. Test można wykonać nawet w pierwszych dniach życia dziecka i od razu po narodzinach zadbać o jego zdrowie. Badanie pozwala uniknąć tzw. odysei diagnostycznej, a raz uzyskane, surowe dane można analizować wielokrotnie w przyszłości, np. wtedy, gdy u pacjenta pojawią się nowe objawy lub zostanie odkryta nowa choroba genetyczna.

➡ Kwalifikacja do szczepienia – czym się kierować przy wyborze badania?

Jeśli rodzice są zdecydowani, by wykonać u dziecka badanie genetyczne, powinni oni zwrócić uwagę na kilka istotnych aspektów. Jednym z nich jest jakość i renoma laboratorium genetycznego. Warto wybierać placówki, które są certyfikowane i zachowują najwyższe standardy podczas przeprowadzania analiz genetycznych.

Kolejny aspekt, na który warto zwrócić uwagę, to możliwość konsultacji wyniku testu DNA ze specjalistą. Jedynie lekarz genetyk jest w stanie prawidłowo zinterpretować wyniki badań genetycznych i doradzić, co robić dalej z dzieckiem.

Ostatnia kwestia to zakres badanych chorób. Decydując się na badanie DNA, warto wybierać testy o jak najszerszym zakresie. W przypadku badania WES możliwe jest rozszerzenie testu DNA o zakres badania mikromacierzy oraz raportowanie o zmianach w genach VUS (zmianach o nieokreślonej patogeniczności). Dzięki temu genom dziecka zostanie dokładnie przebadany i można będzie u niego wykryć nawet bardzo rzadkie nieprawidłowości.

Zobacz też:

Czy padaczka jest dziedziczna?

Badania genetyczne padaczka

Badanie WES cena

Badania genetyczne niemowlaka

Źródła:

1. http://szczepienia.pzh.gov.pl/wszystko-o-szczepieniach/jakie-sa-ogolne-zasady-stosowania-szczepionek/2/#jakie-sa-przeciwwskazania-do-szczepien