Badania metaboliczne u dzieci

Wrodzone choroby metaboliczne to szeroka grupa różnych schorzeń. Niestety – choroby te często rozwijają się w sposób bezobjawowy, co powoduje, że ich diagnostyka jest bardzo trudna. A w tej sytuacji szczególne znaczenie ma czas – jeżeli zostanie postawione rozpoznanie, to leczenie często jest proste. Zwykle polega jedynie na zmianie diety, co pozwala wyeliminować niepokojące objawy. Na szczęście są już na rynku dostępne badania, które pozwalają wykryć ogromną liczbę chorób metabolicznych.

Spis treści:
Czym są wrodzone choroby metaboliczne
Objawy chorób metabolicznych u niemowląt i dzieci
Badania metaboliczne u dzieci na NFZ i prywatne
Dlaczego warto wykonać takie badanie?

Czym są wrodzone choroby metaboliczne

Wrodzone choroby metaboliczne to choroby, które związane są z określonymi genami. Jeżeli występują u dziecka, jego organizm nie produkuje enzymów odpowiedzialnych za rozkład lub przyswajanie danej substancji z pożywienia. W takim przypadku w jego ciele dochodzi do negatywnych zmian.

Jeżeli organizm nie rozkłada danej substancji, zostaje ona w organizmie i gromadzi się, co może prowadzić do uszkodzenia narządów wewnętrznych oraz układu nerwowego. Jeżeli dziecko nie posiada zdolności przyswajania danej substancji, to pojawiają się jej znaczące braki, co także może prowadzić do uszkodzeń narządów i układu nerwowego.

W leczeniu chorób metabolicznych szczególne znaczenie ma czas diagnozy. Jeżeli rozpoznanie zostanie postawione wcześnie, leczenie zazwyczaj jest bardzo proste – polega na odpowiednim dobraniu diety, żeby wyeliminować szkodliwą substancję, lub na suplementacji brakującego składnika.

Wbrew pozorom tego rodzaju choroby u najmłodszych pojawiają się coraz częściej. Dane medyczne wskazują, że rocznie rodzi się 8 milionów dzieci z wrodzonymi chorobami metabolicznymi. Często schorzenia ta pojawiają się u pozornie zdrowych maluchów, które zaraz po urodzeniu uzyskały 10 punktów w skali Apgar. Dlaczego? Ponieważ choroby te zazwyczaj nie dają objawów zewnętrznych i długo rozwijają się w sposób bezobjawowy.

Objawy chorób metabolicznych u niemowląt i dzieci

dziecka. Jednak niestety zdarzają się sytuacje, kiedy choroba początkowo nie daje żadnych objawów, wyrządzając szkody wewnątrz organizmu.

Symptomy – jeżeli są – to zazwyczaj subtelne, których wielu rodziców po prostu nie zauważa. Często są bagatelizowane jako objawy, które pojawiają się u większości dzieci. Jednak mogą być one pierwszym sygnałem, że w organizmie dziecka dzieje się coś niepokojącego. A należy pamiętać, że w przypadku tych chorób duże znaczenie ma czas. Jako podstawowe i najczęściej występujące objawy chorób metabolicznych u dzieci wskazuje się bóle brzucha, wymioty, nadmierne ulewanie oraz zaburzenia napięcia mięśniowego.

Takie dolegliwości mogą świadczyć m.in. o wrodzonej nietolerancji fruktozy, chorobie syropu klonowego czy zespole Krabbego.

Badania metaboliczne dostępne na rynku

Szansą na wczesne wykrycie takich chorób jak fenyloketonuria czy choroba syropu klonowego są genetyczne badania metaboliczne u dzieci. Pozwalają one na wykrycie schorzeń i szybkie rozpoczęcie leczenia, co łagodzi objawy i poprawia komfort życia.

Na rynku dostępne jest badanie genetyczne dedykowane dzieciom, które wykrywa aż 68 chorób metabolicznych – testNOVA. Umożliwia on dokładną, szeroką oraz pewną diagnostykę. Jedyną techniką, która pozwala na 100% zdiagnozować zaburzenia metaboliczne, zanim jeszcze pojawią się objawy, są właśnie badania genów. Pozwalają one na postawienie szybkiego rozpoznania, co ma szczególne znaczenie w przypadku tego typu chorób. Wynik testu NOVA daje jednoznaczną odpowiedź, czy dziecko może zachorować na dane schorzenie.

Niestety nieleczone zaburzenia metaboliczne mogą wywoływać wiele ciężkich powikłań. Ponieważ prowadzą do uszkodzenia układu nerwowego, mogą objawiać się symptomami ze spektrum autyzmu, atakami padaczkowymi, a także upośledzeniem umysłowym. Dzięki wczesnej wiedzy o chorobie można temu zapobiec.

Wiedza o zaburzeniach metabolicznych ma też znaczenie w przypadku obowiązkowych szczepień dziecka. W niektórych przypadkach tak silny impuls, jakim jest szczepienie, może aktywować wrodzoną chorobę metaboliczną.

Istnieją też takie choroby metaboliczne, badane w teście NOVA, które wymagają zachowania szczególnej ostrożności podczas szczepień. Przykładem takiego zaburzenia jest niedobór MCAD. W jego przypadku dziecko dzień przed szczepieniem musi regularnie spożywać posiłki oraz nie może przyjść na samo szczepienie głodne. W przeciwnym razie mogą wystąpić poważne konsekwencje, łącznie ze śpiączką.

Dodatkowo testNOVA daje odpowiedzi dotyczące zdrowia dziecka nie tylko w zakresie schorzeń metabolicznych. Badanie pozwala przebadać dziecko pod kątem aż 12 tysięcy mutacji, które mogą odpowiadać za 87 różnych chorób. TestNOVA pozwala zrezygnować z długiej (często kilkumiesięcznej), kosztownej i czasochłonnej diagnostyki.

W teście NOVA, poza 68 chorobami metabolicznymi, sprawdzanych jest 14 chorób immunologicznych, które odpowiedzialne są za odporność dziecka. Choroby te mają też szczególne znaczenie w odniesieniu do szczepień dziecka. Badanie analizuje również geny odpowiedzialne za bezpieczeństwo maleństwa w przypadku podania znieczulenia lub przeprowadzenia badania rentgenowskiego. W teście NOVA sprawdzane są także bezpieczeństwo i skuteczność ponad 200 leków. Każdy wynik konsultowany jest z lekarzem genetykiem, który podczas rozmowy udzieli rodzicom odpowiedzi na wszelkie pytania oraz podpowie dalszą ścieżkę postępowania.

Kolejnym możliwym do wykonania badaniem jest jest badanie WES.

Badanie WES jest wykorzystywane w diagnostyce  genetycznych przyczyn autyzmu i zaburzeń rozwoju intelektualnego, padaczek, chorób neurologicznych, kardiologicznych, hematologicznych, zaburzeń odporności, czy chorób metabolicznych. Badanie WES może być wskazane również w sytuacji, w której u dziecka istnieje wiele niespecyficznych objawów, a ich przyczyny nie udało się do tej pory ustalić.

Test WES daje również cenne informacje dotyczące ryzyka zachorowania na zaburzenia genetyczne w przyszłości (nawet jeżeli nie doszło jeszcze do rozwoju ich objawów). Może być więc wykonywany jako test profilaktyczny lub prekoncepcyjny  – podczas planowania potomstwa.

W każdej komórce naszego ciała znajduje się DNA, a w nim około 23 000 genów – badanie WES sprawdza je wszystkie.

Dlaczego warto wykonać genetyczne badania metaboliczne?

 Genetyczne badania metaboliczne u dzieci warto wykonać, żeby mieć pewność na temat stanu zdrowia maleństwa i aby podejmować bezpieczne i odpowiednie decyzje. Ponieważ w przypadku większości chorób genetycznych szczególne znaczenie ma czas, takie badania najlepiej zrobić jak najwcześniej. Można zrobić to już w 2 dobie życia maleństwa.

Zahamowanie rozwoju choroby oraz eliminacja niebezpiecznych powikłań dają dziecku szansę na prawidłowy rozwój i normalne funkcjonowanie

Zobacz też: Rzadkie choroby genetyczne u dzieci