Co dzieci dziedziczą po rodzicach?
Dzieci dziedziczą po rodzicach nie tylko cechy wyglądu, ale też pewne uzdolnienia, temperament, czy choroby i predyspozycje do zachorowania na nie. To jakie będą nasze dzieci jest zapisane w genach, które odziedziczyły właśnie po nas – rodzicach. Maluch nie będzie jednak podobny równo w połowie do matki, w połowie do ojca.
Za niektóre cechy wyglądu czy charakteru odpowiada układ dwóch genów. Każdy rodzic przekazuje dziecku jedną wersję genu – dominującą lub recesywną.
Spis treści
Dziedziczenie koloru oczu
Dziedziczenie talentów i charakteru
Dziedziczenie chorób genetycznych
Dziedziczenie predyspozycji do zachorowania
Badania genetyczne
Jaki kolor oczu będzie miało moje dziecko?
W przypadku koloru oczu gen dominujący odpowiada za kolor brązowy. Jeśli dziecko odziedziczy go po tacie, a po matce gen recesywny, odpowiadający za oczy koloru niebieskiego, to w tym „pojedynku” zwycięży gen pochodzący od taty. Oczy dziecka będą więc miały ciemną barwę.
Dziecko niebieskookiej kobiety i brązowookiego mężczyzny może mieć niebieską barwę oczu. Stanie się tak jeśli ojciec obok genu dominującego posiada również gen recesywny i przekaże go dziecku. Jeśli przekaże gen dominujący, wówczas dziecko będzie miało brązowe oczy.
A czy można się spotkać z sytuacją, kiedy to dziecko niebieskookich rodziców ma oczy koloru brązowego? Nie, ponieważ żadne z nich nie przekaże dziecku dominującego genu odpowiedzialnego za kolor brązowy.
Brak podobieństwa w wyglądzie dziecka czasami wywołuje wątpliwości dotyczące biologicznego ojcostwa. Aby je rozwiać, mężczyzna sięga więc po test DNA. Jak widać w powyższym przykładzie, dziedziczenie wyglądu nie jest proste i takie podejrzenia nie zawsze są uzasadnione.
Zobacz też: Nie wiem kto jest ojcem dziecka [PSYCHOLOGIA]
Dziedziczenie talentów i charakteru
Jeśli ojciec jest wybitnym matematykiem, a mama utalentowaną śpiewaczką operową, to istnieje pewne prawdopodobieństwo, że dziecko odziedziczy zdolności po którymś z rodziców. Jednak z dziedziczeniem talentów jest trochę tak, jak z dziedziczeniem predyspozycji do chorób, mogą się pojawić, ale nie muszą. Uzdolnienia trzeba rozwijać, nawet jeśli są uwarunkowane genetycznie. Samo posiadanie „genów talentu” nie wystarczy.
W podobny sposób dziedziczony jest charakter. Dziecko może odziedziczyć po rodzicach pewne psychiczne predyspozycje, np. większą niż u innych skłonność do depresji, jednak dopiero środowisko w jakim przebywa dziecko zadecyduje tak naprawdę o tym czy te cechy ujawnią się czy też nie.
Dziedziczenie chorób genetycznych
Sposób dziedziczenia chorób jest różny. Może zależeć od płci (choroby sprzężone z płcią), czy właśnie od układu genów (dominujące, recesywne). Chorobami, które dziecko może odziedziczyć po rodzicach będzie m.in. fenyloketonuria, daltonizm, anemia sierpowata czy mukowiscydoza.
Znanych jest ok. 3 500 różnych chorób genetycznych, część z nich nie jest dziedziczna, część może zostać przekazana potomstwu przez rodziców. O ile w pierwszym przypadku wystąpienie choroby to czysta loteria, o tyle pojawienie u dziecka choroby dziedzicznej można w pewnym stopniu przewidzieć. Nie jest to jednak wróżenie z kart. Oceną ryzyka rozwoju choroby zajmują się specjaliści – lekarze genetycy.
Dziedziczenie predyspozycji do zachorowania na określone choroby…
…na przykład predyspozycję do zachorowania na raka piersi. W tym przypadku winne są mutacje w genach, które rodzice mogą przekazać dzieciom.
Chyba każdy z nas słyszał historię Angeliny Jolie, która poddała się operacji usunięcia obu piersi – w zeszłym roku media huczały od plotek na ten temat. Aktorka podjęła taką decyzję nieprzypadkowo. Rak piersi zabrał jej matkę, babcię i ciocię – wszystkie miały uszkodzony gen.
Okazuje się, że u nosicielek mutacji w genie BRCA1 ryzyko ryzyko zapadnięcia na raka piersi jest dużo większe niż u pozostałych kobiet. Badania genetyczne ujawniły, że nosicielką mutacji jest również sama Angelina. Gwiazda, nie chcąc podzielić losu swoich krewnych, postanowiła w ten sposób zabezpieczyć się przed chorobą.
Z kolei osoba posiadająca mutację czynnika V Leiden będzie obarczona większym ryzykiem zachorowania na zakrzepicę żył głębokich, niż osoba, która tej mutacji nie posiada. Dlatego jeśli u rodziców zostanie zdiagnozowana trombofilia wrodzona, badanie w tym kierunku powinno być przeprowadzone również u dzieci.
Zobacz też: Czy zespół Downa jest dziedziczny?
Badania genetyczne mogą pomóc uratować zdrowie i życie
Wykrycie predyspozycji do zachorowania na określoną chorobę umożliwi wprowadzenie odpowiedniej profilaktyki, która może pomóc uniknąć choroby i uratować życie. Nawet jeśli u nas nie występują niepokojące objawy, choroba rodziców może być sygnałem do wykonania badania genetycznego. Tak jest w przypadku wspominanego nowotworu piersi i jajnika oraz trombofilii wrodzonej.
A co ze środowiskiem? Przecież otoczenie, w którym żyjemy, tryb życia, który prowadzimy musi mieć na nas jakiś wpływ? Owszem, poprzez wychowanie, wpajanie dobrych nawyków żywieniowych, zachęcanie do uprawiania sportu możemy w pewnym stopniu wpłynąć na zdrowie i cechy charakteru oraz uzdolnienia naszego dziecka. Geny i środowisko, to dwa czynniki, które zawsze przenikają się nawzajem.
Zobacz też: Niski wzrost dziecka. Dlaczego dziecko wolno rośnie?
