Dieta bezglutenowa – moda czy konieczność?

Moda na dietę bezglutenową nie mija. Wiele osób myśli, że odchudza czy poprawia zdrowie. Też należysz do tej grupy? Pamiętaj, że wykluczenie glutenu jest konieczne w przypadku chorujących na celiakię, czyli trwałą nietolerancję glutenu o podłożu genetycznym. Jeśli nie masz celiakii, dieta bezglutenowa wcale nie jest Ci potrzebna. Co więcej, może przynieść więcej szkody niż pożytku! Jak to możliwe?

Eliminujesz gluten? Możesz mieć niedobory

Nie masz wskazań zdrowotnych, by wykluczyć gluten z diety? Nie musisz z niego rezygnować! Eliminacja tego składnika może powodować niedobory ważnych substancji odżywczych. Produkty zawierające gluten mają przecież także inne składniki, m.in. białko, węglowodany, witaminy, minerały czy błonnik.

Z tego powodu osoby chorujące na celiakię zwykle znajdują się pod opieką dietetyka. Dzięki temu ich dieta nie zawiera glutenu, a jednocześnie jest bogata w ważne składniki odżywcze. Samodzielnie decydując się na przejście na dietę bezglutenową – bez wskazań zdrowotnych i bez pomocy dietetyka – niestety narażasz się na szkodliwe niedobory.

Produkty gluten-free wcale nie takie zdrowe…

Chodzi głównie o te, które sztucznie pozbawia się glutenu – pieczywo, ciastka, makarony… Mało kto zdaje sobie sprawę, że gluten jest jednym z tych składników, które mają wpływ na cechy produktów, np. na strukturę pieczywa.

Producenci żywności bezglutenowej starają się stworzyć równie apetyczne i smaczne produkty, dlatego zastępują gluten. Czym? Nierzadko spulchniaczami, barwnikami, emulgatorami, konserwantami czy zagęstnikami…

Żywność z logo „przekreślonego kłosa” nie zawsze musi być więc zdrowa, a często jest wręcz odwrotnie. Jeśli chcesz zdrowo się odżywiać, a nie masz zdrowotnych przeciwwskazań do jedzenia glutenu, lepiej wybrać kanapkę z warzywami niż przetworzone ciastka bezglutenowe.

Gluten to nie tylko pieczywo czy makarony

Ze względu na swoje właściwości (m.in. elastyczność, sprężystość, lepkość) gluten znajduje się nie tylko w produktach zbożowych. Znajdziesz go też w niektórych wędlinach i innych wyrobach mięsnych, jogurtach owocowych, serkach, gotowych sosach czy nawet niektórych lekach. Nawet produkty naturalnie bezglutenowe (np. ryż, mąka gryczana, płatki kukurydziane) mogą mieć w sobie gluten ze względu na zanieczyszczenie w czasie procesu produkcji czy pakowania.

Zakupy osób będących na diecie bezglutenowej nie są więc łatwe – zajmują więcej czasu i kosztują więcej (producenci często czerpią korzyści z mody na eliminację glutenu, a ponadto usunięcie tego składnika wymaga większego nakładu pracy). Czasami trudno też wybrać coś naprawdę zdrowego, bez szkodliwej chemii.

Czasami rezygnacja z glutenu jest konieczna – kiedy?

Całkowicie wyeliminować gluten muszą wszyscy chorzy na celiakię. W ich przypadku nawet minimalna ilość tego składnika (np. obecna w sosie zagęszczanym mąką czy okruszkach chleba) jest niebezpieczna. Dlaczego? Celiakia to choroba autoimmunologiczna: gluten działa po prostu toksycznie, powodując degradację kosmków jelitowych. To drobne wypustki w jelicie, które odpowiadają za wchłanianie składników odżywczych.

Ich nieprawidłowe działanie powoduje niedobory, a w konsekwencji m.in. kłopoty z układem pokarmowym (bóle brzucha, wzdęcia, biegunki), zmęczenie, anemię, spadek energii, afty w jamie ustnej, brak ochoty na seks czy nawet depresję, poronienia i niepłodność.

Zastanawiasz się nad dietą bezglutenową?

Sprawdź, czy to konieczne

Jeśli chcesz wyeliminować gluten, masz niepokojące i przykre objawy czy po prostu chcesz kompleksowo zadbać o swoje zdrowie, warto sprawdzić, czy masz celiakię. Jak? Na celiakię możesz zachorować tylko wtedy, gdy masz predyspozycje genetyczne (HLA-DQ 2,2 i/lub HLA-DQ2,5 i/lub HLA-DQ8), co można wykryć testem DNA.

Brak tych genów oznacza, że spokojnie możesz jeść gluten, ponieważ nie masz celiakii i nigdy na nią nie zachorujesz. Gdy geny są obecne, wykonuje się dalsze badania (krwi), dzięki którym sprawdza się, czy choroba jest aktywna. Jeśli okaże się, że masz celiakię, wówczas eliminacja glutenu naprawdę będzie konieczna – najlepiej pod okiem dietetyka.