Pierwsze badania noworodków

Okres noworodkowy trwa od urodzenia się dziecka do ukończenia 4 tygodni (28 dni). W tym czasie dziecko przystosowuje się do życia po drugiej stronie brzuszka mamy. Przechodzi również szereg badań, najwięcej w pierwszych godzinach po urodzeniu, a w razie wykrycia nieprawidłowości – następne. Jakie badania wykonuje się u noworodka?

Pierwsze badania noworodka – co jest sprawdzane przez neonatologa?

Neonatolog zaraz po urodzeniu bada: brzuszek, główkę, mięśnie, kręgosłup, narządy płciowe, oczka, skórę, pępek, odruchy, nóżki i stopy oraz waży i mierzy naszą pociechę.

W jaki sposób przeprowadzane są badania?

• Brzuszek: lekarz sprawdzi, czy narządy dziecka (tj. wątroba, nerki, pęcherz i śledziona) nie są widocznie powiększone oraz zapyta, czy noworodek zrobił siku, co świadczy o prawidłowym funkcjonowaniu układu moczowego.
• Główka: pod lupę zostanie wzięta wielkość ciemiączka oraz obwód główki.
• Kręgosłup: neonatolog przejedzie palcem po kręgosłupie, aby wykluczyć występowanie na nim nieprawidłowości w postaci guzków czy innych wybrzuszeń.
• Narządy płciowe: lekarz dokładnie obejrzy narządy płciowe noworodka – u chłopczyka sprawdzi, czy obydwa jądra zeszły do moszny, a u dziewczynki przyjrzy się wielkości łechtaczki i ujściu pochwy.
• Oczka: bywa, że noworodki przychodzące na świat siłami natury mają przekrwione oczka, co spowodowane jest ciśnieniem podczas porodu; noworodki miewają oczka sklejone ropą, którą należy przemywać wacikiem z solą fizjologiczną lub przegotowaną i nie za ciepłą wodą.
• Skóra: przede wszystkim lekarz przyjrzy się skórze pod kątem występowania żółtaczki u noworodka oraz zrobi test na odpowiedni kolor skóry, tzn. naciśnie ją, co powinno spowodować jej zbielenie, a po kilku sekundach ponowne zaczerwienienie (taki kolor skóry mają noworodki zaraz po urodzeniu).
• Pępek: badanie polega na obejrzeniu pępka pod kątem ewentualnie rozwijającej się infekcji.
• Odruchy: sprawdzone zostaną prawidłowe odruchy, np. zaciskanie dłoni, wyprostowanie paluszków, odwracanie główki – wszystko pod wpływem odpowiednich bodźców.
• Nóżki i stopy: zbadaniu podlega przede wszystkim symetria poruszania się nóżek.
• Ważenie i mierzenie: noworodek zostanie zmierzony i zważony; wyniki tych badań będą mogły być pierwszym punktem odniesienia do później wykonywanych tego typu pomiarów.

Pierwsze badania noworodka – skala APGAR

Bardzo często słyszymy od znajomych czy rodziny, ile punktów dziecko uzyskało w pewnej skali – jest to dziesięciostopniowa skala APGAR. Służy do określania stanu noworodka zaraz po porodzie, czyli w 1, 3, 5 i 10 minucie życia. Nazwa skali pochodzi od nazwiska prof. Virginii Apgar, która jako pierwsza zaprezentowała zasady przyznawania punktów noworodkom. Prezentacja nastąpiła w 1952 roku na zjeździe anestezjologów. Czytaj więcej o skali APGAR

Jakie badania warto dodatkowo wykonać w pierwszych dniach życia?

W badaniu przeprowadzonym przez neonatologa sprawdzane są aspekty zdrowotne dziecka, które są wyraźnie widoczne i dają objawy kliniczne. Niestety w organizmie malucha mogą rozwijać się jednak choroby, które nie dają widocznych sygnałów zaraz po porodzie. Z tego powodu w pierwszych dniach życia dziecka warto zlecić kompleksowe badania genetyczne, które pozwolą uniknąć niebezpiecznych konsekwencji w przyszłości. Im diagnoza postawiona jest wcześniej, tym w większym stopniu można pomóc dziecku.

W przypadku wielu chorób genetycznych działania, jakie można podjąć, są bardzo łatwe i dzięki nim dziecko może rozwijać się w całkowicie prawidłowy sposób. Przykładem takiej choroby jest fruktozemia. Gdy dziecko na nią choruje, jego organizm nie produkuje enzymów, które odpowiedzialne są za przetwarzanie fruktozy.

W sytuacji gdy dziecko spożywa pokarmy, które ją zawierają (czyli np. owoce, niektóre warzywa), zostaje ona w jego organizmie i może prowadzić do uszkodzenia wątroby oraz układu nerwowego. Dzięki wczesnej wiedzy o chorobie można bezpiecznie i świadomie rozszerzać dietę dziecka, unikając owoców i warzyw zawierających fruktozę. A dzięki temu uniknąć wszystkich niebezpiecznych powikłań.

Warto również przebadać dziecko w pierwszych dniach życia pod kątem wrodzonych niedoborów odporności. Na początku życia dziecko chronione jest jeszcze przez przeciwciała pochodzące od mamy. Jednak jeżeli posiada ono genetycznie uwarunkowane problemy z odpornością, wraz z upływem czasu zacznie chorować coraz częściej. Częste infekcje mogą się bardzo nasilać – dziecko może zapaść nawet na zapalenie płuc. Nieleczone niedobory odporności mogą skończyć się nawet przedwczesną śmiercią. Można temu zapobiec, podejmując odpowiednie działania i leczenie. Trzeba jednak wiedzieć o tym w pierwszych tygodniach życia dziecka.

Na szczęście na rynku są już dostępne kompleksowe badania genetyczne dla noworodków, które można wykonać, żeby uzyskać pełną informację o stanie zdrowia dziecka po urodzeniu. Badania genetyczne nie wymagają pobierania krwi, a jedynie pobrania próbki z wymazu z policzka. Taki wymaz rodzic może pobrać samodzielnie już w 2-3 dobie życia maleństwa. Najlepiej zaopatrzyć się w zestaw do pobrania próbki jeszcze przed porodem i zabrać go wraz z wyprawką do szpitala, gdzie w pobraniu może pomóc położna. Aby zorganizować takie badanie, warto się skontaktować z laboratorium DNA.