Spadek na siatce centylowej – czyli gdy dziecko nie rośnie

Dawniej za głównego winowajcę niskiego wzrostu u dzieci uważano niedobór hormonu wzrostu. Dziś już wiemy, że to nieprawda i że zaburzenia hormonalne mają w tym niewielki udział. Dziecko może słabo rosnąć z powodu złej diety, braku ruchu, stresu czy niewystarczającej ilości snu. Niski wzrost może być też objawem zespołu genetycznego, np. zespołu Turnera albo zespołu Noonan. Spadek na siatce centylowej może również wynikać z niedoborów pokarmowych spowodowanych celiakią.

1. Spadek na siatce centylowej – jak kontrolować wzrost dziecka

2. Spadek na siatce centylowej, niski wzrost dziecka – efekt błędów dietetycznych, braku snu i stresu

3. Celiakia – czym jest i dlaczego dzieci, które ją mają przestają rosnąć?

4. Badania genetyczne najprecyzyjniej określą, czy dziecko choruje na celiakię

5. Dieta bezglutenowa – szansa na szybkie odrobienie strat?

6. Jedno badanie pozwalające zbadać wiele przyczyn

Spadek na siatce centylowej – jak kontrolować wzrost dziecka

Każde dziecko przechodzi okresowe badania lekarskie, czyli tzw. bilanse zdrowia. Pierwszy bilans robi się już w okresie noworodkowym, potem kontynuuje średnio co 2 lata aż do osiągnięcia pełnoletności. Podczas bilansu lekarz nanosi wagę i wzrost dziecka na tzw. siatkę centylową. Dzięki temu widzi, czy rozwija się ono prawidłowo, czy może występują u niego jakieś odchylenia. Lekarz porównuje wynik uzyskany przez dziecko z wynikami innych dzieci w jego grupie wiekowej. Jeśli dziecko znajduje się poniżej 3. centyla mówimy wtedy o niedoborze wzrostu, jeśli natomiast mieści się między 3. a 97. centylem, to nie mamy powodów do zmartwień, ponieważ dziecko rozwija się prawidłowo.

Spadek na siatce centylowej, niski wzrost dziecka – efekt błędów dietetycznych, braku snu i stresu

Celiakia – czym jest i dlaczego dzieci, które ją mają przestają rosnąć?

Wynika to z nieprawidłowej pracy ich jelita cienkiego, które mając uszkodzone kosmki, nie jest w stanie pobrać odpowiedniej ilości składników odżywczych z pożywienia. Tymczasem to właśnie one są najbardziej potrzebne dziecku do właściwego wzrostu i rozwoju. Mało tego, celiakia okazuje się być częstszym powodem niskorosłości wśród dzieci niż wspomniany niedobór hormonu wzrostu. Co takiego dzieje się w organizmie dziecka, że jego kosmki jelitowe zanikają?

Wszystkiemu winien gluten, białko zbożowe, którego dziecko z celiakią trwale nie toleruje. Znajduje się ono w ziarnach pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa. Gdy dziecko zje jakiś produkt z glutenem, np. kromkę pszennego chleba lub makaron, jego układ odpornościowy zaczyna niszczyć własne tkanki, są nimi właśnie kosmki jelitowe.

Celiakia przez długie lata była określana chorobą wieku dziecięcego. Dziś już wiemy, że był to błąd. To, że najbardziej charakterystyczne objawy choroby, takie jak bóle brzucha, wzdęcia, biegunki czy wymioty ustępują z wiekiem, nie oznacza jeszcze, że osoba wyzdrowiała. U dorosłych celiakia przybiera po prostu inną postać i objawia się w sposób mogący sugerować inne schorzenia. Dlatego wszyscy, którzy kiedyś zostali „wyleczeni” z celiakii powinni powtórzyć badania.

Badania genetyczne najprecyzyjniej określą, czy dziecko choruje na celiakię

Diagnostykę celiakii u dziecka najlepiej rozpocząć od badań DNA. Dlaczego? Celiakia nigdy nie występuje u osób bez genetycznych predyspozycji. Brak genów wywołujących chorobę (HLA-DQ2 i HLA-DQ8) oznacza zatem brak choroby. Obecność tych genów pozwala z kolei z dużym prawdopodobieństwem ją potwierdzić.

Poza tym jest to badanie całkowicie bezbolesne, ponieważ do analizy pobiera się wymaz z policzka. Jeśli wynik testu DNA na celiakię jest pozytywny, a u dziecka wystąpią objawy choroby wtedy należy zasięgnąć opinii lekarza. Może on bowiem zalecić wykonanie badań serologicznych, określających stężenie przeciwciał anty-tTG oraz anty-EmA. Jeśli ich wynik również będzie pozytywny, dziecko ma szanse uniknąć trzeciego badania – biopsji jelita cienkiego. Tym sposobem oszczędzamy mu więc stresu i cierpień, gdyż biopsja nie należy do badań szczególnie przyjemnych.

Dieta bezglutenowa – szansa na szybkie odrobienie strat?

Rodzice, którzy już wiedzą, że przyczyną wolnego wzrostu ich dziecka jest celiakia mogą w porozumieniu z dietetykiem zastosować u niego dietę bezglutenową. Pomoże ona uszkodzonym kosmkom stopniowo się odbudować, dzięki czemu znowu zaczną pobierać składniki odżywcze z pożywienia. Zmieniając sposób odżywiania dziecko nie tylko pozbędzie się objawów choroby, ale też nadgoni rówieśników we wzroście.

Nigdy nie należy jednak wprowadzać diety bezglutenowej na własną rękę. Produkty bezglutenowe są bowiem uboższe pod względem wartości odżywczych od tych „zwykłych”. Taka dieta wymaga więc dodatkowej suplementacji i nadzoru specjalisty dietetyka. Karmiąc dziecko produktami bezglutenowymi bez potrzeby, działamy raczej na jego szkodę, a nie na korzyść. Przed podjęciem jakichkolwiek działań zróbmy u niego najpierw badanie genetyczne.

Jedno badanie pozwalające zbadać wiele przyczyn

Badanie WES jest wykorzystywane w diagnostyce  genetycznych przyczyn autyzmu i zaburzeń rozwoju intelektualnego, padaczek, chorób neurologicznych, kardiologicznych, hematologicznych, zaburzeń odporności, czy chorób metabolicznych. Badanie WES może być wskazane również w sytuacji, w której u dziecka istnieje wiele niespecyficznych objawów, a ich przyczyny nie udało się do tej pory ustalić.

Test WES daje również cenne informacje dotyczące ryzyka zachorowania na zaburzenia genetyczne w przyszłości (nawet jeżeli nie doszło jeszcze do rozwoju ich objawów). Może być więc wykonywany jako test profilaktyczny lub prekoncepcyjny  – podczas planowania potomstwa.

W każdej komórce naszego ciała znajduje się DNA, a w nim około 23 000 genów – badanie WES sprawdza je wszystkie.