Skuteczność antybiotykoterapii – jaki wpływ mają na nią geny dziecka?

Dziecko może mieć nadwrażliwość na antybiotyki, co będzie wzmacniało lub osłabiało ich działanie. Żeby antybiotykoterapia przyniosła pozytywny efekt, to zarówno rodzaj leku, jak i jego dawka, muszą być odpowiednio dobrane, najlepiej zgodnie z genotypem dziecka. Ale po kolei…

Antybiotyki u dzieci – podawać je czy nie?

Na to pytanie nie ma jednej odpowiedzi. Antybiotyki na pewno osłabiają odporność dziecka. Przede wszystkim niszczą mikroflorę jelitową, która stymuluje układ odpornościowy organizmu. Co ciekawe, odbudowa flory bakteryjnej w jelitach po kuracji antybiotykowej może zajść nawet kilka miesięcy!

Trzeba jednak pamiętać, że są choroby, w których bez podania antybiotyku się nie obejdzie. Antybiotykiem wcale nie musi wyrządzić dziecku krzywdy, jednak aby był bezpieczny i zarazem skuteczny, powinniśmy go podawać zawsze zgodnie z zaleceniami i tylko wtedy, gdy pojawi się taka konieczność. Czyli kiedy?

Antybiotykoterapia u dzieci – tak, ale tylko w infekcjach bakteryjnych

Podawanie dziecku antybiotyków w sytuacji, gdy ewidentnie doszło do zakażenia wirusem mija się z celem, ponieważ wirusy są całkowicie oporne na ich działanie. Przy infekcjach wirusowych czasem dochodzi jednak do nadkażenia bakteryjnego. W takich sytuacjach podanie antybiotyku rzeczywiście jest uzasadnione.

Pozostaje jeszcze kwestia nadwrażliwości. Na ulotkach większości leków możemy przeczytać, że nie należy ich zażywać w sytuacji, gdy pacjent ma uczulenie (nadwrażliwość) na którykolwiek ze składników leku. No dobrze, ale skąd będziemy wiedzieć, że nasze dziecko posiada taką nadwrażliwość? Okazuje się, że wiedzy tej mogą nam dostarczyć badania genetyczne.

Niektóre geny mogą zwiększyć wrażliwość dzieci na antybiotyki

W zależności od genotypu, dziecko może wymagać podania większej lub mniejszej dawki leku, aby uzyskać zamierzony efekt. Wynika to różnego tempa metabolizowania zawartej w leku substancji czynnej (tempo to, jest regulowane właśnie przez geny). Wolny metabolizm leku wymaga podania go w mniejszej dawce – szybszy w większej. Jest to bardzo istotna informacja zarówno dla rodziców jak i dla prowadzących dziecko lekarzy.

Są dzieci, które źle reagują na niektóre antybiotyki – lek albo nie działa, albo wywołuje skutki uboczne. Przeważnie jest tak, że o niepożądanym wpływie leku na dziecko rodzicie dowiadują się dopiero po wystąpieniu u niego objawów. Negatywnych skutków niewłaściwego leczenia można oczywiście uniknąć. Trzeba jednak wiedzieć, na które substancje w lekach dziecko ma nadwrażliwość.

Istnieje badanie genetyczne dla dzieci, które pozwala określić przypuszczalną reakcję dziecka na dany lek. Od jakiegoś czasu można je zrobić także w Polsce. Jest to badanie służące do oceny ryzyka wystąpienia blisko 90 rzadkich wad wrodzonych u dzieci. Zawiera również panel farmakogenetyczny, określający wrażliwość dziecka na ponad 30 substancji aktywnych zawartych w lekach.

Wrażliwość dzieci na antybiotyki określi badanie genetyczne

Korzystając z osiągnięć tzw. farmakogenetyki, czyli nauki łączącej w sobie genetykę i farmakologię, możemy wykluczyć leki groźne dla dziecka i zastąpić je takimi, które będą dla niego bezpieczne i zarazem przyniosą najlepszy efekt terapeutyczny. Lek dobierany jest wówczas indywidualnie na podstawie genotypu dziecka. Badanie pozwala ustalić nie tylko rodzaj, ale też dawkę leku. Dzięki temu zmniejszone zostaje ryzyko przedawkowania danej substancji leczniczej.

Wykonując takie badanie możemy też uniknąć sytuacji, że lek w ogóle nie zadziała, bo zawarta w nim substancja będzie zbyt szybko metabolizowana. Warto dodać, że choć badanie skierowane jest do dzieci (w wieku 0-18),to panel farmakogenetyczny wchodzący w zakres tego badania obejmuje leki stosowane nie tylko w pediatrii. Dostarcza więc informacji przydatnych również w dorosłym życiu.