Dysleksja u dzieci – objawy, przyczyny, diagnoza, ćwiczenia

Dysleksja jest jednym z zaburzeń, które utrudnia dzieciom proces nauki. Terminu tego używa się m.in. do określenia specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu. Jeśli dziecko z dysleksją nie otrzyma pomocy w szkole i od rodziców, dysfunkcja ta będzie się pogłębiać. Jakie są przyczyny i objawy dysleksji? Jakie są ćwiczenia dla dyslektyków? Podpowiadamy poniżej.

Spis treści:

Dysleksja – czym jest?
Co oznaczają te pojęcia?
Dysleksja u dzieci – ile dzieci w Polsce ma dysleksję?
Dysleksja – przyczyny
Dysleksja – objawy
Diagnoza dysleksji – dlaczego jest tak ważna?
Ćwiczenia dla dyslektyków – jak pracować z dzieckiem w domu?

Dysleksja – czym jest?

Dysleksja to schorzenie, o którym mówimy, gdy dziecko ma problemy w nauce pisania i czytania, mimo że jest do tego zdolne intelektualnie i ma dobre warunki środowiskowe. Terminu dysleksji używamy w dwóch znaczeniach. Pierwsze (ogólne) oznacza specyficzne trudności dziecka w nauce, do których zaliczamy dysleksję (tu jako termin szczegółowy), dysgrafię, dysortografię, dyskalkulię.

Co oznaczają te pojęcia?

Dysleksja (w węższym znaczeniu) to trudności w nauce czytania: mylenie podobnie wyglądających liter – p, b, d, pomijanie sylab, przestawianie głosek, czytanie początku wyrazu i zgadywanie końca, wolne tempo czytania.

Dysgrafia to pisanie wielkich, niekształtnych liter, wychodzących poza linie, zapisywanie jednego wyrazu na kilka sposobów, opuszczanie i przestawianie sylab.

Dysortografia jest (mimo znajomości zasad ortografii) brakiem umiejętności pisania pod względem poprawności ortograficznej.
Dyskalkulia oznacza zaburzenia w nauce matematyki, problemy w nazywaniu i zapisywaniu znaków, cyfr, symboli, mylenie działań.

Dysleksja u dzieci – ile dzieci w Polsce ma dysleksję?

Niestety dysleksja u dzieci nie zawsze jest zdiagnozowana. Szacuje się, że w Polsce ma ją od 10% do 15% uczniów, z czego nasilona występuje u 3-4% z nich. Cztery razy częściej dotyka chłopców niż dziewczynek.

Dane wskazują, że przeciętnie w każdej klasie jest 3-4 uczniów z dysleksją. W niektórych regionach Polski nie ma ich wcale, lecz tylko dlatego, że nie zostali zdiagnozowani. Jest to niepokojące, gdyż dysleksja u dzieci prowadzi do obniżenia poczucia własnej wartości i zrodzenia się kompleksów. Uczeń, który nie otrzymuje pomocy, przestaje się uczyć, gdyż nie widzi pozytywnych rezultatów swojej pracy, a wada nadal się pogłębia. Dysleksja to zaburzenie, które musi być poddane terapii.

Dysleksja – przyczyny

Nie ma jednoznacznej teorii na temat przyczyn dysleksji. Pewne jest jednak, że występuje częściej u dzieci, których rodzice są dyslektykami. Naukowcy rozpoznali gen DYXC1 w chromosomie 15, którego uszkodzenie zwiększa prawdopodobieństwo tego schorzenia.

Specjaliści wskazują również, że przyczyną dysleksji mogą być mikrourazy mózgu i centralnego układu nerwowego, do których doszło w czasie ciąży, porodu lub zaraz po nim.

Dysleksja – objawy

Objawy dysleksji, które rzucają się rodzicom w oczy to problemy z czytaniem, mylenie liter, błędne i brzydkie pismo. Natomiast już w okresie niemowlęcym zauważyć można pierwsze sygnały, które wskazują na ryzyko tego zaburzenia. Należy do nich m.in. brak raczkowania, podczas którego dziecko uczy się ruchów naprzemiennych, czy późne rozpoczęcie mówienia i nieporadna budowa zdań.

Do pozostałych objawów dysleksji należą: problemy z orientacją kierunkową, dominacja jednej strony ciała, zaburzenia uwagi i pamięci, niesprawność ruchowa (zwłaszcza u chłopców), nadruchliwość, impulsywność, niezrównoważenie emocjonalne, trudności w układaniu puzzli i budowaniu klocków, przekręcanie wyrazów i wady wymowy (np. jąkanie się, seplenienie), przekręcanie słów, przestawianie głosek, zapisywanie liter od prawej do lewej.

Diagnoza dysleksji – dlaczego jest tak ważna?

Prawidłowa diagnoza dysleksji jest podstawą w możliwości jej korygowania. Skuteczne i efektowne pokonywanie schorzenia zależy od jak najwcześniejszego rozpoznania i kompetencji terapii. Dlatego tak ważna jest czujność rodziców i nauczycieli, którzy nie zbagatelizują problemu i nie przypną dziecku łatki „leniucha”. Dysleksja sama nie minie i dziecko z niej nie wyrośnie.

Dziecko, u którego zostaną zauważone pewne zmiany, powinno być skierowane do poradni psychologiczno-pedagogicznej. Diagnoza dysleksji oparta jest na konkretnych testach, które mają zadanie ocenić ogólne możliwości dziecka. Składają się z badań psychologicznych, logopedycznych, laryngologicznych, pediatrycznych i okulistycznych. Specjaliści muszą wykluczyć inne przyczyny problemów w nauce, takie jak wady słuchu czy wzroku, niedorozwój umysłowy, opóźnienia wynikające z zaniedbań wychowawczych w domu bądź niewłaściwego nauczania.

Po przeprowadzonych badaniach zostaje wystawione dziecku zaświadczenie o dysleksji, które umożliwia kontynuowanie nauki z uwzględnieniem praw obejmujących dzieci z tym schorzeniem, np. uczeń ma więcej czasu na rozwiązanie zadań czy przepisywanie informacji z tablicy do zeszytu i nie jest oceniany przez pryzmat błędów.

Ćwiczenia dla dyslektyków – jak pracować z dzieckiem w domu?

Ćwiczenia dla dyslektyków to przede wszystkim praca nad ortografią. Pomagają w tym różnego rodzaju czynności, które stymulują wytwarzanie nowych połączeń między półkulami mózgu, poprawiają koordynację, koncentrację uwagi i pamięć, aktywizują myślenie, wpływają na szybkość czytania, uwalniają od stresu, wzmacniają poczucie własnej wartości, pozytywnie oddziałują na stabilność emocjonalną. Logopedzi podczas zajęć ćwiczą nie tylko aparat mowy, ale za pomocą odpowiedniej gimnastyki, angażują do ruchu całe ciało dziecka.

Nieoceniona jest również rola rodziców i ich pomoc dziecku w domu. Zalecane ćwiczenia dla dyslektyków to:
• układanie puzzli i klocków, które rozwijają zdolności analizy i syntezy wzrokowej;
• obrysowywanie palcem, a potem mazakiem kontury wzoru, co ćwiczy koordynacje ręki i oka;
• granie w piłkę;
• rozwijanie posługiwania się językiem poprzez dobieranie rymów, dzielenie wyrazu na głoski, wydzielanie głosek ze słów;
• rysowanie obrazków z pamięci;
• dobieranie w pary identycznych obrazków;
• opowiadanie historii widocznej na obrazkach;
• wyszukiwanie w tekście tej samej litery.

Oprócz ćwiczeń dla dyslektyków zalecane jest stosowanie technik relaksacyjnych i przestrzeganie zdrowej diety – bez tłuszczów zwierzęcych, konserw, nadmiaru słodyczy, octu.